Nú hefr upp annat kvæði:

31. Stáls dynblakka stökkvi
stinngeðs samir minnask,
alms bifsæki aukum
Yggs feng, á lof þengils.
Odds bláferla jarli
örbrjót né skal þrjóta,
Hárs saltunnu hrannir
hrærum, óð at stæra.

Þetta heitir bragarbót. Hér skiptir háttum í fyrsta ok þriðja vísuorði. Hér standast sem first má stuðlar, en hendingar svá, at ein samstafa er á milli. Þat greinir háttuna.

Þenna hátt kalla men riðhendur:

32. Él þreifsk skarpt of Skúla
skýs snarvinda lindar,
egg varð hvöss höggum
hræs dynbrunnum runnin.
Seimþreytir bjó sveita
snjallr ilstafna hrafni,
Páll varð und fit falla
fram þrábarni arnar.

Hér skiptir háttum í öðru ok fjórða vísuorði. Standa þar hendingar báðar samt nær enda ok lúkast á einum hljóðstaf báðar, ok er betr, at samhljóðandi sé eftir aðra.

Þess háttr er kallat veggjat:

33. Lífs varð ránum at raunum,
reið sverð, skaðat mjök ferðum.
Stöng óð þrátt á þingi
þjóðsterk, liðu fram merki.
Hrauð, of hilmis bróður,
hvöss egg friðar ván seggjum,
spjót náðu blá bíta.
Búandamenn hlutu þar renna.

Hér er háttaskipti í öðru ok fjórða vísuorði, ok er þar ein samstöfun sett í, svá at tvær eru síðar, ok aukit því lengð orðsins.

Nú er flagðaháttur:

34. Flaust bjó folka treystir
fagrskjölduðustum öldum.
Leið skar bragnings bróðir
bjartveggjuðustu reggi.
Hest rak hilmir rasta
harðsveipaðastan reipum.
Sjár hlaut við þröm þjóta
þunghúfustu lungi.

Hér skiptir háttum í öðru ok inu fjórða vísuorði.
Er hér aukit bæði samstöfu ok fullnat orðtak sem framast, ok eftir þá samstöfun eru þrjár samstöfur, og er rétt dróttkvætt, ef hon er ór tekin.

Þessi háttr er in forna skjálfhenda:

35. Reist at Vágsbrú vestan,
varrsíma bar fjarri,
heitfastr hávar rastir
hjalm-Týr svölu stýri,
Stökr óx, er bar blakka
brims fyr jörð it grimma
herfjölð, húfar svölðu,
hrannláð, búandmanna.

Hér er skjálfhent með aðalhending í þriðja vísuorði á hvárum tveggja helmingi, en at öðru sem dróttkvætt. Þenna hátt fann fyrst Veili. Þá lá hann í útskeri nökkuru, kominn af skipsbroti, ok höfðu þeir illt til klæða ok veðr kalt. Þá orti hann kvæði, er kallat er kviðan skjálfhenda eða drápan steflausa ok kveðit eftir Sigurðar sögu.

Þetta er þríhent kallat:

36. Hristi hvatt, þá reistisk,
herföng, mjök löng véstöng.
Samði folk, en frömðusk
fullsterk, hringsterk, grams verk.
Hönd lék, herjum reyndisk,
hjörr kaldr, allvaldr mannbaldr.
Egg frá ek breiða bjoggu
bragning fylking, stóð þing.

Hér eru þrennar aðalhendingar í öðru ok inu fjórða vísuorði, ok lútask allar einnig, ok fylgir samstöfun fyrir hverja.

Nú er inn dýri háttr:

37. Vann, kann virðum banna
vald, gjald, höfundr ladar,
ferð verð folka herði
fest mest, sá er bil lestir.
Hátt þrátt, hölða áttar
hrauð auð jöfurr rauðum,
þat, gat þengill skatna
þjóð, stóð af gram, bjóða.

Hér eru í fyrsta ok þriðja vísuorði tvær aðalhendingar samt í upphafi, en in þriðja at hætti við enda.

38. Farar snarar fylkir byrjar,
freka breka lemr á snekkjum,
vaka taka vísa rekkar,
viðar skriðar at þat biðja.
Svipa skipa sýjur heppnar
sömum þrömum í byr römmum,
Haka skaka hrannir blökkum
hliðar. Miðar und kjöl niðri.

Hér eru þrjár hendingar í vísuorði ok skothent í fyrsta ok þriðja vísuorði, en þriðja hending at hætt við enda, ok fylgir samstafa hverri setningu.

Þessi háttr er kallat tiltekit:

39. Ok hjaldrreifan hófu
hoddstiklanda miklir,
morðflýtir kná mæta
malmskúrar dyn, hjalmar,
hjaldrs þá er hilmir foldar
hugfærum gaf stæri,
ógnsvellir fær allan,
jarldóm göfugr, sóma.

Hér skiptir háttum it fimmta vísuorði, ok leiðir í því orði máltak af fyrra vísuhelmingi, ok dregst þat vísuorð með hljóðfyllingum mjök eftir skjálfhendu inni nýju.

Þessi háttr er kallat greppaminni:

40. Hverr fremr hildi barra?
Hver er mælingum ferri?
Hver gerir höpp at stærri?
Hver kann auð at þverra?
Veldr hertogi hjaldri.
Hann er first blikurmanni.
Hann á höpp at sýnni.
Hann vélir blik spannar.

Þessum hætti er breytt til dróttkvæðs háttar með orðum.

Nú er sá háttr, er vér köllum liðhendr:

41. Velr ítrhugaðr ýtum
otrgjöld jöfurr snotrum.
Oft hefir þings fyr þröngvi
þungfarmr Grana sprungit.
Hjörs vill rjóðr, at ríði
reiðmalmr Gnitaheiðar.
Vígs er hreytt at hættis
hvatt Niflunga skatti.

Þat eru liðhendr, er inn sami stafr stendr fyrir hendingar, ok þá er rétt ort liðhendr háttr, at í öðru ok í inu fjórða vísuorði sé oddhending ok skothending við þær hendingar, er í inu fyrra vísuorði eru, ok verðr þá einn upphafstafr allra þeira þriggja hendinganna.

Nú er sá háttr, er vér kölum rétthent:

42. Alrauðum drífs auði;
ógnrakkr firum Hlakkar
veit ek hvar vals á reitu
verpr hringdropa snerpir.
Snjallr lætr á fit falla
fagrregn jöfurr þegnum,
ógnflýtir verr ýtum
arm, Mardallar hvarma.

Hér eru aðahendingar í fyrsta ok þriðja vísuorði, en gætt at taka ór skothendur.

Enn er sá háttr, er vér köllum ina minni alhendu, þat eru skothendur í inu fyrsta vísuorði í báðum helmingum, svá sem hér segir:

43. Samþykkjar fremr sökkvi
snarr Baldr hjarar aldir.
Gunnhættir kan Grótta
glaðdrift hraða skipta.
Féstríðir kná Fróða
friðbygg liði tryggva.
Fjölnvinjaðr hylr Fenju
falr meldr alinveldi.

In minni alhenda er þá rétt ort, at haldit sé vísulengð saman. En ef henni er skotit í fulla alhendu, svá at skothendur sé þar sumar eða allar í vísuorði, þá er þat eigi rétt.

Nú er alhent:

44. Frama skotnar gram, gotnum,
gjöf sannask, röf spannar,
menstiklir, vensk, miklar
manndýrðir vann skýrðar.
Herfjölð, bera hölðar,
hagbáls lagar stála
friðask sjaldan við valdi,
vallands svala branda.

Hér eru tvennar aðalhendingar í hverju vísuorði. Þessi þykkir vera fegrstr og vandaðastr, ef vel er ortr, þeirra hátta, er kvæði sé ort eftir, ok er þá full alhending, ef eigi finnst í at, ek, en eða þau smáorð, er þeim fylgja, nema standi í hendingum, en eigi hafa allir menn þat varazt, ok er þat fyrir því eigi rangt, sem kvað Klæingr byskup:

Bað ek sveit á glað Geitis,
gör er íð at för, tíðum
drögum hest á log lesta,
lið flýtr, en skrið nýtum.

Þetta er stamhendr háttr:

45. Lætr undin brot brotna
bragningr fyr sér hringa.
Sá tekr fyr men menja
mætt orð of sik fættir.
Armr kná við blik blikna
brimlands viðum randa,
þar er hönd, at lið liðnar,
lýslóðar berr glóðir.

Hér er í frysta ok þriðja vísuorði tvíkveðit at einni samstöfu ok haft þat til hendinga, ok fyrir því köllum vér þetta stamhent, at tvíkylft er til hendingarinnar, ok standa svá hendingar í orðinu sem riðhendur.

Nú er sá háttr, er samhent er kallat:

46. Virðandi gefr virðum
verbál liðar skerja.
Gleðr vellbroti vellum
verðung afar-þungum.
Ýtandi fremr ýta
auðs sæfuna rauðum,
þar er mætum gram mæti
marblakks skipendr þakka.

Hér eru þær hendingar, er vér köllum samhendur, því at þessar eru allar með einum stöfum ok eru í fyrsta ok þriðja vísuorði, svá settar sem skothendur í dróttkvæðum hætti.

Nú er iðurmælt:

47. Seimþverrir gefr seima
seimörr liði beina.
Hringmildan spyr ek hringum
hringskemmi brott stinga.
Baugstökkvir fremr baugum
bauggrimmr hjarar drauga.
Viðr gullbroti gulli
gullhættr skapa fullan.

Hér er þrim sinnum haft samhending, tysvar í fyrsta ok þriðja vísuorði, en í öðru ok inu fjórða er haldit afhending sem í dunhendum hætti.

Þess háttr heitir klifat:

48. Auðkenndr verr auði
auð-Týr boga nauðir.
Þar er auðviðum auðit
auðs í gulli rauðu.
Heimönnum býr heiðis
heiðmildr jöfurr reiðir.
Venr heiðfrömuðr heiðar
heiðgjöf vala leiðar.

Hér halda samhendingar of allan vísuhelming ok taka með aðalhending ina síðari í öðru ok inu fjórða vísuorði.

Nú eru þeir hættir, er stúfar heita:

49. Hjaldr-remmir tekr Hildi,
hringr brestr at gjöf, festa.
Hnígr und Högna meyjar
hers valdandi tjald.
Heðins mála býr hvílu
hjalmlestanda flestum.
Morðaukinn þiggr mæki
mund Hjaðninga sprund.

Hér er it fjórða vísuorð stýft ok tekin af samstafa, en í dróttkvæðum hætti skal setja með hending.

Þessi er meiri stúfr:

50. Yggs drósar rýfr eisa
öld móðsefa tjöld.
Glöð stökkr í hof Hlakkar
hugtúns firum brún.
Geðveggjar svífr glugga
glæs dynbrími hræs,
hvattr er hyrr at slétta
hjaldrs gnapturna aldrs.

Hér er stúft annat ok it fjórða vísuorð.

Nú er inn mesti stúfur:

51. Herstefnir lætr hrafn
hungrs fullseðjask ungr.
Ilspornat getr örn
aldrlausastan haus.
Vilja borg en vargr
vígsára klífr grár.
Oft solgit fær ylgr,
jöfurr góðr vill svá, blóð.

Hér eru öll vísuorð stýfð. Þessir hættir, er nú eru ritaðir, eru greindir í þrjá staði, því at menn hafa ort fyrr svá, at í einni v+isu var annar helmingr stýðfur, en annar helmingur tvístýfðr, ok eru þat háttaföll. Sá er inn þriði, er alstýfðr er, því at hér eru öll vísuorð stýfð.

Nú er skothendr háttr:

52. Sær Skjöldungs niðr skúrum,
sköft, darraðar, lyftask,
hrindr gunnfana grundar
plygg of fræknum tyggja.
Geisa vé fyr vísa,
veðr stöng at hlym Gugnis,
styrk eru mót und merkjum
malms of ítran hilmi.

Hér eru skothendur í öllum vísuorðum, en annat sem dróttkvæðr háttr.

Nú er sá háttur, er vér köllum liðhendur:

53. Stjóri vensk at stæra
stór verk dunu geira,
halda kann með hildi
hjaldr-Týr ind sik foldu.
Harri slítr í hverri
Hjarranda föt snerru.
Falla þar til fyllar
fjallvargs jöru þollar.

Í þessum hætti eru liðhendur með tvennu móti, en aðrar á þá lund: við ina fyrri hending í fyrsta ok þriðja vísuorði.

Nú skal rita þá háttu, er forn skáld hafa kveðit ok eru nú settir saman, þótt þeir hafi ort sumt með háttaföllum, ok eru þessir hættir dróttkvæðir kallaðir í fornum kvæðum, en sumir finnast í lausavísum, svá sem orti Ragnar konungr loðbrók með þessum hætti:

54. Skýtr at Sköglar veðri,
en skjaldagi haldask,
Hildar hlemmidrífu
of hvítan þröm rítar.
En í sæfis sveita
at sverðatogi ferðar
rýðr aldar vinr odda
þat er jarls megin, snarla.

Hér er í fyrsta ok þriðja vísuorði háttlausa, en í öðru ok fjórða aðalhendingar, en höfuðstafrinn stendr svá, sá er kveðandi ræðr í öðru ok inu fjórða vísuorði, at þar er fyrir sett samstafa ein eða tvær, en at öðru sem dróttkvætt.

Nú skal rita Torf.Einars hátt:

55. Hverr séi jöfra ægi
jarl fjölvitrum betra,
eða gjarnara at gæða
glym harðsvelldan skjalda?
Stendr at stála skúrar
styrr ólítill Gauti,
þá er folks jaðarr foldir
ferr sig-Njörðum varða.

Hér er í fyrsta ok þriðja vísuorði háttlausa, en í örðu ok fjórða skothent ok riðhent.

Nú er Egils háttr:

56. Hverr ali blóði byrsta
bens rauðsylgjum ylgi,
nema svá at gramr of gildi
gráð dag margan vargi?
Gefr oddviti undir
egg nýbitnar vitni.
Herr sér fenris fitjar
framkló loðna roðna.

Hér er í fyrsta ok þriðja vísuorði háttlausa, en í öðru ok inu fjórða aðalhendingar ok riðhent.

Nú er Fleins háttr:

57. Hilmir hjalma skúrir
herðir sverði roðnu,
hrjóta hvítir askar,
hrynja brynju spangir.
Hnykkja Hlakkar eldar
harða svarðar landi.
Remma rimmu glóðir
randa grand of jarli.

Hér er svá farit hendingum sem í dróttkvæðum hætti, en hendingar eru settar saman í öndurðu vísuorði.

Nú er Braga háttr:

58. Er til hjalma hyrjar
herjum styrjar væni,
þar svá at jarl til ógnar
egnir tognu sverði.
Sjá kná garð fyr grundu
grindar Þundar jaðra,
er skatna vinr skjaldar
skyldisk galdr at fremja.

Hér er í fyrsta ok þriðja vísuorði it síðasta málsorð haft til hendingar, en missir orðs ins fyrra, er gera skyldi skothending. En við þetta hendingarorð eru í öðru ok inu fjórða vísuorði hendingar, ok er þat önnur hending skothenda ok liðhending, en önnur aðalhedning við ina fyrstu. En þessar hendingar, er standa í öðru ok fjórða vísuorði, standa sem í Fleins hætti. Víða er þat í fornskálda verka, er í einni vísu eru ýmsi hættir eða háttaföll, ok má eigi yrkja eftir því, þó at þeir hættir þykki eigi spilla fornkvæðum.

Nú er u þeir hættir, greindir í þrjá staði, er kimlabönd heita. Þessi er einn:

59. Hjalmlestir skekr Hristar
hreggöld Sigars veggi.
Grams lætr í byr brjóta
brands hnigþili randa stranda.
Stálhrafna lætr stefnir
styrvind of sik þyrja.
Þiggr at Göndlar glyggvi
gagn oddviti bragna sagna.

Hér er í fjórða vísuorði í hvárum helmingi aukit aðalhending með tveim samstöfum eftir vísuorð en at öðru sem dróttkvætt.

Nú er it meira kimbland:

60. Almdrósar skylr ísa
ás flest meginbára sára.
Kænn lætr hvatt á hrönnum
hjalmsvell jöfurr gella fella.
Styrjökla kná stiklir
stinnr mens legi venja benja.
Lætr stillir frár fylla
folk sund hjarar lunda unda.

Hér eru tvenn kimblabönd í hvárum helmingi.

Þessi eru in mestu kimlabönd:

61. Hræljóma fellr hrími, tími
hár vex of gram sára ára,
frost nemr, of hlyn Hristar, Mistar
herkaldan þröm skjaldar aldar.
Gullsendir brýtr grundar Hrundar
gunnveggs stöfum leggi hreggi.
Sóknvallar, spyr ek, svelli, elli,
svá skotnar þat, gotna þrotna.

Hér fylgir hverju vísuorði kimblaband.

Nú skal rita hrynjandi háttu. Þessi er inn fyrsti:

62. Tyggi snýr á ógnar áru,
undgagl veit þat, sóknar hagli,
yngvi drífr at hreggi hlífa,
hjörr vélir fjör brynju éli.
Vísi heldr of fjörnis foldir,
folk, skiptir svá boga driftum,
skúrum lýstr of hilmi hraustan,
hans fregnum styr, Mistar regni.

Hér er it fyrsta ok þriðja vísuorð aukit framan tveim samstöfum til háttarsetningar, en ef þær eru af teknar, þá er sem eftir dróttkvætt, en ór öðru ok fjórða vísuorði má taka málsorð þat, er tvær samstöfur fylgja, in fimmta ok in sétta í vísuorði, þá er þat orð ok dróttkvætt. Í hrynhendum háttum eru oftast átta samstöfur í vísorði, en hendingar ok stafaskipti fara sem í dróttkvæðum hætti. Þetta köllum vér dróttkvætt hrunjandi.

Nú skal sýna fleiri skiðun háttanna. Er þessi hrynjandi kölluð trollsháttr:

63. Stála kenndi stökkvilundum
styrjar valdi rauðu falda,
rekkar stýrðu rétt til jarðar
roðnu barði, austan fjarðar.
Oddum renndi eljunstrandir
ýta ferðar hringa skerðir.
Hilmir stærði hvössu sverði
heila grundar meginmundir.

Hér eru átta samstöfur í hverju vísuorði. Hér eru hluthendur í öllum orðum, ok fylgja þrjár samstöfur hverri hendingu, ok svá fara skothendur ok aðalhendingar ok stafaskipti sem í hrynhendu.

Þessi er einn hrynhendr háttr:

64. Vafði lítt, er virðum mætti,
vígrækjandi fram at sækja.
Skerðir gekk í skúrum Hlakkar
Sköglar serks fyr roðnum merkjum.
Ruddisk land, en ræsir Þrænda
Ribbungum skóp bana þungan.
Gunnar skaut und gera fótar
grimmsetta il hjarna kletti.

Þessi er hrynhenda óbreytt.

Þetta er draughent:

65. Vápna hríð velta náði
vægðarlaus feigum hausi.
Hilmir lét höggum mæta
herða klett bana verðan.
Fleina lands fylkir renndi
fjörnis hlíð meginskíði,
öflugt sverð eyddi fyrðum
jöfri kennt, holdi fennta.

Í þessum hætti eru tíðast sjau samstöfur í hverju vísuorði, en hendingar ok stafaskipti sem í dróttkvæðum hætti, ok ef hér er ór tekin ein samstöfun fyrsta eða þriðja vísuorði, sú stendr næst inni fyrstu, þá falla hljóðin öll sem í dróttkvæðum hætti. Svá má ok af taka í öðru ok inu fjórða vísuorði ina sömu samstöfun, ok er þá þat dróttkvætt, ok verðr sumt eigi mjúkt.

66. Eyddi úthlaupsmönnum
ítr hertogi spjótum.
Sungu stál of stillis,
stóð ylgr í val, dolgum.
Hal margan lét höfði
hoddgrimmr jöfurr skemmra.
Svá kann rán at refsa
reiðr oddviti þjóðum.

Hér er háttlausa í inu fyrsta ok þriðja vísuorði, en í öðru ok inu fjórða skothendur.

Nú er sá háttr, er kallaður er háttlausa:

67. Ortak öld at minnum,
þá er alframst vissak,
of siklinga snjalla
með sex tögum hátta.
Sízt hafa veg né vellum,
er virðan mik létu,
á aldinn mar orpit,
þat er oss frami, jöfrar.

Í þessum hætti eru engar hendingar, en stafaskipti sem í dróttkvæðum hætti.

Nú eru saman settir í tveim kvæðum sex tigir hátta ok um fram þær átta greinir, er fyrst er skipat í dróttkvæðum hætti með málsgreinum þeim, er fylgja hættinum, ok eru þessir hættir allir vel fallnir til at yrkja kvæði eftir, ef vill.

Vissza a bloghoz

Új hozzászólás Frissítés