Nú skal upp hefja it þriðja kvæði9, þat er ort er eftir inum smærum háttum, ok eru þeir hættir þí margir áðr í lofkvæðum.

Hér hefr upp tögdrápulag:

68. Fremstr var Skúli —
Skala lof dvala.
Sem ek mildum gram
mærð fjölsnærða.
Meir skal ek stæri
styrs hróðr fyrir,
kærr var ek harra,
hers gnótt bera.

Hér er í öðru ok fjórða vísuorði fjórar samstöfur ok tvær aðalhendingar ok svá settr höfurstafr sem í dróttkvæðu, en í fyrsta ok þriðja vísuorði eru ok fjórar réttar samstöfur ok in fimmta afkleyfissamstafa, þat er: ek eða af eða en eða er eða þvílikt. Þar eru ok skothendingar ok ein hljóðfylling við höfuðstafinn.

Þetta er annat töglag:

69. Kunn bjó ek kvæði
konungs bróður þjóð,
þann veit ek þengil,
þrenn fjölmennan.
Fram skal in fjórða
folkglaðs vaða
ljóss elds lagar
lofum friðrofa.

Svá ferr hér annat ok fjórða vísuorð sem í fyrra hætti, en it fyrsta ok þriðja vísuorð er hér hendingalaust, en tveir hljóðfyllendr við höfuðstaf sem í dróttkvæðu.

Þessi er inn þriði háttr, er vér köllum hagmælt:

70. Mitt er of mæti
margt lag bragar
áðr ókveðit
oddbraks spakan.
Hlýtr grams geta
greppr óhneppra
skýrr skrautfara.
skjöldunga ungr.

Í þessum hætti eru skothendingar í fyrsta ok þriðja vísuorði ok stafaskipti sem í dróttkvæðum hætti, en at öðru sem tögmælt. Í öllu töglægi er eigi rangt, þótt fimm samstöfur sé í vísuorði, er skammar eru sumar ok skjótar. Þat er tögdrápuháttr, at stef skal vera til fyrsta vísuorðs ok lúka því máli í inu síðasta vísuorði kvæðisins, ok er rétt at setja kvæðit með svá mörgum stefjamélum sem hann vill, ok er þat tíðast at hafa öll jafnlöng, en hvers stefjaméls skal stef upphaf ok niðrlag.

Nú er grænlenzki háttr:

71. Slóð kann sneiðir
seima geima
hnigfák Haka
hleypa greypa,
hinn er af hlunni
hesta festa
lætr leufðr skati
langa ganga.

Hér er it fyrsta ok þriðja vísuorð svá sem hagmælt, en annat ok fjórða með aðalhendingum, ok eru tvær samstöfur aðalhendar ok endast báðar í einn staf.

Nú er inn skammi háttr:

72. Gull kná, greppar,
glóa, róa,
váss eru seggir
samir framir.
Eik má und jöfri
una bruna,
þá nýtr vísi
viðar skriðar.

Hér er it fyrsta ok þriðja vísuorð hendingarlaust, en annat ok it fjórða sem grænlenzki háttr ok skemmri orðtökin.

Nú er nýi háttr:

73. Ræsir glæsir
Rökkva dökkva
hvítum rítum
hreina reina.
Skreytir hreytir
skafna stafna
hringa stinga
hjörtum svörtum.

Í þessum hættir eru í hverju vísuorði fjórar samstöfur, en tvær aðalhendingar ok líkast í einn staf báðar ok engi afkleyfisorð.

Þetta er stúfhent:

74. Hafröst hristir
hlunnvigg tiggja,
borgðgrund bendir
brimdýrs stýri.
Blá veit brjóta
byrskíð víði
böðharðr börðum
buðlungr þungan.

Í þessum hætti eru fjórar samstöfur í vísuorði, ok er eigi rangt í inu fyrsta ok þriðja, þótt fimm sé. Þar eru skothendur. Í öðru ok inu fjórða eru aðalhendingar ok báðar saman ok in fyrri stýfð, en stafaskipti sem í dróttkvæðu.

Þetta er hnugghent:

76. Hrannir strýkva hlaðin borð,
haflauðr skeflir,
kasta náir kjalar stíg
kalt hlýr söltum.
Svörtum hleypir svana fjöll
snjallmæltr stillir
hlunna [fram] of Haka veg
hríðfelldr skíðum.

Hér er í fyrsta ok þriðja vísuorði sjau samstöfur ok hendingarlaust, en rétt at stöfum. En annat ok fjórða hefir fjórar samstöfur, en rétt at stöfum ok skothending ok oddhent ok stýfð in fyrri hending.

Nú er hálfhneppt:

77. Snyðja lætr í sólroð
snekkjur á Manar hlekk,
árla sér, ungr jarl,
allvaldr breka fall.
Lyfta kná of liði oft
lauki of kjalar raukn;
greiða náir glygg váð.
Greipum mæta dragreip.

Í þesuum hætti eru sex samstöfur í vísuorði, en eigi er rangt, þótt verði fimm eða sjau. í fyrsta ok þriðja vísuorði eru skothendur, en aðalhendingar í öðru ok inu fjórða í hvárum tveggja stað, in fyrri hending rétt í dróttkvæðu, en in síðari stýfð eða hneppt, þat er allt eitt.
Sjá háttr er alhneppr:

78. Hrönn skerr, hvatt ferr,
húfr kaldr, allvaldr,
lá brýtr, lög skýtr,
limgarmr, rangbarmr.
Brátt skekr, byrr rekr,
blán vegg, ráskegg.
Jarl lætur almætr
ósvipt húnskift.

Í þessum hætti eru fjórar samstöfur í vísuorði ok tvær aðalhendingar ok lúkast báðar í einn staf ok allar hendingar hnepptar.

Þetta er Haðarlag:

79. Læsir leyfðr vísi
landa útstrandir
blíðr ok bláskíðum
barða randgarði.
Ern kná jarl þyrna
oddum falbrodda
jörð með élsnnærðum
jaðri hrænaðra.

Í þessum hætti eru fimm samstöfur í vísuorði, en hendingar ok stafaskipti sem í dróttkvæðum hætti.

Nú eru þeir hættir, er runhendur eru kallaðir. Þeir eru með einu móti. Hverr háttr runhendr skal vera með aðalhendingum tveim ok í sínu vísuorði hvár hending.

Þessi er rétt runhenda:

80. Lof er flutt fjörum
fyr gunnorum,
né spurð spörum
spjöll, gram snörum.
Hefi ek hans förum
til hróðrs görum
yppt óvörum
fyr auðs börum.

Þessi háttr er haldinn með einni hending í hverju vísuorði, ok svá er sú runhending, er skilr hendingar ok skiptir orðum. Því er þetta runhent kallat.

Þetta er in minni runhenda:

81. Fluttak fræði
of frama græði,
tunga tæði,
með tölu ræði.
Stef sskal stæra
stilli Mæra,
hróðr dugir hræra.
ok honum færa.

Hér gengr hending of hálfa vísu, en önnur í síðara helmingi. Þessi háttr er stýðfr eða hnepptr af inum fyrra.

Þessi er inn minnstra runhenda:

82. Slíkt er svá,
siklingr á,
öld þess ann,
orðróm þann,
jarla er
austan ver
skatna skýrstr
Skúli dýrsts.

Í þessum hætti eru þrjár samstöfur í vísuorði, en tvau vísuorð sér um hending, stafaskipti sem í dróttkvæðu. En finnast þat svá, at eigi er rangt, ef stendr einu sinni fyrir málsorð hljóðstrafr sá, er kveðandi ræðr.

Þessir er enn runhendir:

83. Naðrs gnapa ógn alla
eyðis baugvalla
hlunns of hástalla
hestar svanfjalla.
Orms er glatt galla
með gumma spjalla,
jarl fremr sveit snjalla.
Slíkt má skörung kalla.

Þessi háttr er ortr með fullri runhending, ok eru þar t´íðast fimm samstöfur í vísuorði eða sex, ef skjótat eru.

Þessi er annar:

84. Orð fekk gott gramr,
hann er gunntamr.
Mjök er fullframr
fylkir raunsamr.
Hinn er mál metr,
milding sízt getr,
þann er svá setr
seggi hvern vetr.

Þessi er hneppr af inni fyrri runhendu:

85. Mærð vill auka
Mistar lauka
góma sverði
grundar skerði.
Dýrð skal segja,
drótt má þegja,
styrjar má þegja,
styrjar glóða
stökkvi-Móða.

þí þeima sama hætti eru fjórar samstöfur í hverju vísuorði, en höfuðstafr sem í dróttkvæðum hætti, ok fylgir þeim einn hljóðfyllandi.

Þessi er inn þriði háttr runhendr:

86. Veit ek hrings hraða
í höll laða,
gott er hús Hlaða,
hirð ölsaða.
Drekkr gramr glaða,
en at gjöf vaða
vitar valstaða,
vandbaugskaða.

Þetta er rétt runhending, ok er þessi háttr tekinn af töglagi. Hér eru fjóar samstöfur í vísuorði eða fimm, ef skjótar eru. Þessi er in minni runhenda:

87. Drífr handar hlekkr,
þar er hilmir drekkr.
Mjök er brögnum bekkr
blíðskálar þekkr.
Leikr hilmis her
hreingullit ker,
segi ek alt sem er,
við orða sker.

Þessi er hneppr af inum fyrra.

Þessi er in minnsta:

88. En þá er hirð til hallar
hers oddviti kallar,
oft tekr jarl at fagna
við ótali bragna,
búin er gjöf til greizlu
at gullbrota veizlu.
Þröngt sitr þjóðar sinni,
þar er mestr frami inni.

Þessi runhenda er tekin af dróttkvæðum hætti, ok eru hér jafnmargar samstöfur ok svá stafaskipti sem í dróttkvæðu.

Nú hefr upp inn fjórða bjálk runhendinga:

89. Hirð gerir hilmis kátt,
höll skipask þrongt at gátt,
auð gefr þengill þrátt,
þat spyrr fram í átt.
Slíkt tel ek hilmis hátt,
hann er rausn of mátt,
jarl brýtr sundr í smátt
slungit gull við þátt.

Þessi háttr er hnepptr af inum fyrra ok rétt runhendr.

Nú er in minni runhenda:

90. Mörg þjóð ferr til siklings sala,
sæmð er þar til allra dvala,
tyggi veitir seima svala,
satt er bezt of hann at tala.
Bresta spyrjum bauga flata,
bragna vinr hann gulli hata,
æðri veit ek at gjöflund gata
grundar vörðr, fyr hringa skata.

Þessi runhenda er tekin af hrynhendum hætti.

91. Þiggja kná með gulli glöð
gotna ferð at æsi mjöð.
Drekka lætr hann sveit at sín
silfri skenkt it fagra vín.
Greipum mætir gullin skál,
gumnum sendir Rínar bál,
eigi hittir æðra mann,
jarla beztr, en skjöldung þann.

Þessi er hnepptr af inni fyrri runhendu.

Hér hefr upp inn fimmta runhendan bálk:

92. Getit var grams fara,
gört hefi ek mærð snara,
þengil mun þess vara,
þat nam ek lítt spara.
Finnrat fræknara
fæði gunnstara
mann né mildara
merkir blóðsvara.

Þessi er ok full runhenda.

Þessi er in minni runhenda ok tekin af hálfhnefstum hætti eða náhendum:

93. Þengill lætr höpp hresst,
honum fylgir dáð mest,
vísi gefr vel flest
verbál ok ólest.
Húfar brutu haf ljótt,
heim lét ek jöfur sótt,
Yngva lofar öll drótt,
jarls sá ek frama gnótt.

Þessi er stýðfr eða hnepptr af fyrra hætti:

94. ……… Gramr,
gulli söri Kraki framr,
efla frágun Haka hjaldr,
……… aldr.
Ormi veitti Sigurpur sár,
slíkt var allt fyr liðit ár,
Ragnarr þótti skatna skýrstr,
Skúli jarl er miklu dýrstr.

Málaháttr:

95. Munða ek mildingi,
þá er Mæra hilmi
fluttak fjögr kvæði,
fimmtan stórgjafar.
Hvar viti áðr orta
með æðra hætti
maðr og menglötuð
maðr und himins skautum?

Fornyrðislag:

96. Ort er of ræsi,
þann er rýðr granar
vargs ok ylgjar
ok vápn litar.
Þat mun æ lifa,
nema öld farisk,
bragninga lof,
eða bili heimar.

Bálkarlag:

97. Lyfta ek ljósu
lofi þjóðkonungs.
Upp er fyr ýta
jarls mærð borin.
Hverr myni heyra
hróðr gjöflata
seggr svá kveðinn
seims ok hnossa?

Sú er grein milli þessa hátta, at í fornyrðislagi eru í fyrsta ok þriðja vísuorði einn stuðill, en í öðru ok fjórða vísuorði þá stendr höfuðstafr í miðju orði, en í stikklagi eru tveir stuðlar, en höfuðstafr í miðju orði. En í bálkarlagi standast stiðlar ok höfuðstafr sem í dróttkvæðu.

Starkarðarlag:

98. Veit ek verðari
þá er vell gefa,
bröndum beita
ok búa snekkjur,
hæra hróðrar
en heimdrega,
unga jöfra,
en auðspöruð.

99. Þeir eru jöfrar
alvitrastir,
hringum hæstir,
hugrakkastir,
vellum verstir,
vígdjarfastir,
hirð hollastir,
happi næstir.

Ljóðaháttr:

100. Glöggva grein
hefi ek gört til bragar;
svá er tírætt hundrað talit
Hróðrs örverðr
skala maðr heitinn vera,
ef svá fær alla háttu ort.

Galdralag:

101. Sóttak fremð,
sóttak fund konungs,
sóttak ítran jarl,
þá er ek reist,
þá er ek renna gat
kaldan straum kili,
kaldan sjá kili.

102. Njóti aldrs
ok auðsala
konungs ok jarl,
þat er kvæðis lok.
Falli fyrr
fold í ægi,
steini studd,
en stillis lof.

Vissza a bloghoz

Új hozzászólás Frissítés